Συναισθηματικά μη διαθέσιμοι γονείς, μία κατάσταση που πολλοί μπορεί να αντιμετωπίζουμε. Ο όρος «συναισθηματικά μη διαθέσιμος» περιγράφει έναν άνθρωπο που δυσκολεύεται στην πραγματικότητα να είναι παρόν συναισθηματικά. Μπορεί, λοιπόν, να μη βρίσκεται σε επαφή με τα δικά του συναισθήματα ή/και να δυσκολεύεται να τα εκφράσει και να τα μοιραστεί με τους άλλους. Τι γίνεται όμως όταν αυτός ο τύπος του ανθρώπου είναι η ίδια σου η οικογένεια; Άνθρωποι τους οποίους είχες ως πρότυπα και επηρέασαν από την παιδική σου ηλικία τον χαρακτήρα σου; Και άντε σήμερα το έχεις αποδεχθεί, έχεις ποτέ αναρωτηθεί όμως τι αποτέλεσμα έχει η μη συναισθηματική διαθεσιμότητα των γονέων στον μετέπειτα ενήλικα; Κάτσε αναπαυτικά, διότι θα σου πω τί χαρακτηριστικά τείνουν να αναπτύσσουν οι ενήλικες που προέρχονται από συναισθηματικά μη διαθέσιμους γονείς και πώς μπορείς να ξεπεράσεις αυτά τα εμπόδια στο σήμερα.
Υπεραναλυτικοί
Αυτό το χαρακτηριστικό τους πηγάζει από την άμυνα που αναγκάστηκαν να χτίσουν σταδιακά από μικρή ηλικία απέναντι στις συνεχόμενες και απότομες εναλλαγές της συμπεριφοράς των γονιών τους ή την ψυχρή τους αντιμετώπιση. Οπότε έπλαθαν στο μυαλό τους όλα τα πιθανά σενάρια, δίνοντας έμφαση συνήθως στο χειρότερο, έτσι ώστε να αισθάνονται προετοιμασμένοι για οτιδήποτε ακολουθήσει. Να νιώθουν με αυτόν τον τρόπο ότι αποκτούν κάποιου είδους έλεγχο έναντι των καταστάσεων προτού τους χτυπήσει η καταστροφή την πόρτα. Αλλά αυτό είναι placebo είναι μία πλάνη του μυαλού που χρησιμοποιείται ως ασπίδα απέναντι στον πόνο και τη θλίψη. Έτσι, σαν ενήλικες, υπεραναλύουν τα πάντα, κουβέντες, αντιδράσεις, μηνύματα, βλέμματα, για να νιώσουν ότι παίρνουν τον έλεγχο πριν τους τον πάρουν οι καταστάσεις. Σκέφτονται πάντα τα χειρότερα και προτρέχουν στα χείριστα σεναριακά αποτελέσματα για να προλάβουν με κάποιον τρόπο την απογοήτευση που θα ακολουθήσει. Γιατί έτσι έμαθαν. Ως παιδιά θα ξυπνούσαν με τη μαμά χαρούμενη και γλυκιά ή νευρική και επιθετική χωρίς λόγο. Υποσυνείδητα διαλέγουν πολλές φορές ακόμη και συντρόφους που αναπαράγουν αυτές τις συμπεριφορές, όχι επειδή τους αρέσουν όντως, αλλά τις έχουν συνηθίσει τόσο πολύ, που είναι μια μορφή κανονικότητας για αυτούς.
People pleasers
Από την άλλη υπάρχει και η ενοχική εξέλιξη ενήλικα. Έκανε τα πάντα για να φτιάξει τη διάθεση της μαμάς και του μπαμπά, το κλίμα μέσα στο σπίτι, με αποτέλεσμα να θέλει να έχει μονίμως τους πάντες ευχαριστημένους. Ως ενήλικας, δυσκολεύεται πάρα πολύ να πει όχι, να φύγει από καταστάσεις που τον ζορίζουν, να διώξει κόσμο από τη ζωή του, γιατί έχει συνηθίσει να προσφέρει μόνο ευχαρίστηση και με το να πει όχι νιώθει κατευθείαν ενοχές. Δεν εκδηλώνει συναισθήματα δυσαρέσκειας, δε θέτει όρια, δεν αρνείται ακόμη και αν η στάση αυτή κάνει κακό στον ίδιο. Και αυτό επειδή προτιμάει να υποφέρει αυτός από το να αρνηθεί το οτιδήποτε και να νιώσει απευθείας ενοχές, όπως θα ένιωθε όταν ήταν παιδί και δε θα κατάφερνε να εξομαλύνει το κλίμα μέσα στο σπίτι.
Βέβαια δε χρειάζεται να ρίξουμε το φταίξιμο κατευθείαν στους συναισθηματικά μη διαθέσιμους γονείς. Γιατί πρέπει να μην αφήσουμε στην άκρη και χωρίς εξέταση, το δικό τους background. Δε γεννιέσαι συναισθηματικά μη διαθέσιμος, ούτε ξυπνάς έτσι απλά μια μέρα. Υπήρξαν και αυτοί παιδιά που κατά πάσα πιθανότητα δεν έλαβαν αρκετή αγάπη, ούτε αποδοχή, ούτε τρυφερότητα, και ανήκοντας και σε μια γενιά με πολύ λιγότερα ερεθίσματα και ψυχολογικές αναλύσεις, «πάγωσαν» συναισθηματικά για να προστατέψουν και εκείνοι με τη σειρά τους το εσωτερικό τους παιδί, απλά με λάθος τρόπο.
Εμείς από την άλλη, έχοντας στη διάθεσή μας περισσότερα μέσα, γνώση και επίγνωση της κατάστασής μας, μπορούμε να δούμε αυτόν τον συναισθηματικό κύκλο που περνάει από γενιά σε γενιά και μέσα από πολύ προσωπική εργασία και αυτογνωσία να προχωρήσουμε πέρα από αυτόν. Ναι μπορεί να «παγώσαμε» και να δημιουργήσαμε τις δικές μας άμυνες και κάπου – κάπου να διαλέγουμε ασυνείδητα τον λάθος τρόπο επικοινωνίας. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε άμα το επιθυμούμε και πέρα από αυτές τις αντιδράσεις, εφόσον μας δυσκολεύουν στις σχέσεις και την καθημερινότητά μας και να δώσουμε ως γονείς πια, περίσσια αγάπη στα παιδιά μας.
Ποιό είναι λοιπόν το συμπέρασμα; Η καταπίεση των συναισθημάτων δεν είναι ποτέ η λύση, η αποδοχή των συναισθηματικών μας εμποδίων είναι απελευθερωτική ενώ το να επιρρίπτουμε ευθύνες σε όλους τους άλλους εκτός από εμάς δεν οδηγεί πουθενά. Α, και να δίνουμε αγάπη, όση αντέχουμε και μπορούμε και να τη δεχόμαστε σε κάθε ευκαιρία για να γεμίσει κάθε μικρό ράγισμα του συναισθηματικού μας πλούτου.
Συντάκτης: Κωνσταντίνα Νάκου
Επιμέλεια κειμένου: Αγγελική Θεοχαρίδη
Επιμέλεια κειμένου: Αγγελική Θεοχαρίδη
